Siloam Tüneli ve Kitabesi: Kudüs'ün Gizli Su Yolculuğu ve Asur Kuşatmasının İzleri
Siloam Tüneli ve Kitabesi: Kudüs'ün Gizli Su Yolculuğu ve Asur Kuşatmasının İzleri
MÖ 701’de Kudüs, Asur kuşatmasıyla yüz yüze. Kral Hezekiah’ın çözümü: suyu yeraltına alan gizli bir tünel. Bugün İstanbul Arkeoloji Müzesi’ndeki Siloam Kitabesi, bu mühendislik mucizesinin taş üstüne kazınmış hikâyesi.
Tarihsel Arka Plan: Hezekiah ve Asur’un Gölgesi
MÖ 8. yüzyılda Yahuda Krallığı zor bir dönemden geçiyordu. Kral Hezekiah (Hizkiya), İncil’de (2 Krallar 20:20, 2 Tarihler 32:3–4) zeki ve stratejik bir lider olarak anlatılır. Asur Kralı Sennacherib MÖ 701’de Kudüs’ü kuşattığında şehrin en büyük zaafı sudu. Kudüs’ün dışındaki Gihon Pınarı düşmanın eline geçmeden, su gizli bir yeraltı tüneline yönlendirildi.
Böylece yaklaşık 533 metre uzunluğunda, zikzaklı Siloam Tüneli inşa edildi. Tünel, Gihon’dan suyu Siloam Havuzu’na taşıyarak kuşatma sırasında şehrin dayanmasını sağladı.
Siloam Kitabesi: Taş Üzerinde Bir Destan
Bugün İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen Siloam Kitabesi, Paleo-İbranice (Fenike kökenli) yazıyla kazınmış altı satırlık bir metindir. İki ekibin tünelin iki ucundan kazıya başladığı, keski seslerini takip ederek birbirine yaklaşıp buluştuğu anlatılır. Bu ifade, antik çağ mühendisliğinin hem iş organizasyonu hem de akustik yön bulma açısından eşsiz bir kaydıdır.
“...Ve sesimizi duydukça, taşı keskiyle deldik... Sular aktı...”
Keşif Hikâyesi: 19. Yüzyılın Arkeoloji Macerası
- 1838: Edward Robinson tüneli tanımlar; yazıt fark edilmez.
- 1880: Jacob Eliahu, tünelde yazıyı keşfeder.
- 1890: Yazıt sökülmek isterken kırılır; altı parçaya ayrılır.
- 1891: Osmanlı idaresi eseri İstanbul’a getirir; bugün müzede 2195 T numarayla sergilenir.
Günümüzde Tartışmalar ve Dönüş Talepleri
İsrail tarafından farklı yıllarda iadeye dair talepler gündeme gelse de, Türkiye eserin Osmanlı mirası ve devlet koleksiyonu statüsünde olduğunu belirtir. 2000’li yıllardaki yeni bulgular (City of David’de “Hizqiyahu” ve “havuz” ifadeleri içeren parçalar gibi) da tartışmayı arkeolojik ve tarihsel boyutta canlı tutmaktadır.
Neden Bu Kadar Önemli?
- Arkeolojik değer: Antik Yahuda’dan kalan en eski yazıtlardan biri.
- Metin-tarih uyumu: Hezekiah anlatılarıyla tarihsel veriyi buluşturur.
- Mühendislik tarihi: Tünel kazısının birinci el anlatımı.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
Siloam Kitabesi nerede?
Siloam Kitabesi, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir; 1891’de Kudüs’ten İstanbul’a getirilmiş, 2195 T envanter numarasıyla kayıtlıdır.
Siloam Tüneli hangi dönemde yapıldı?
Tünel, MÖ 701 civarında Yahuda Kralı Hezekiah döneminde, Asur kuşatması bağlamında inşa edildi.
Siloam Tüneli’nin uzunluğu ne kadar?
Yaklaşık 533 metre ve zikzaklı bir güzergâha sahiptir; Gihon Pınarı’ndan Siloam Havuzu’na su taşır.
Siloam Kitabesi neden önemlidir?
Antik Yahuda’dan çok erken bir yazıt örneği sunar; İncil metinleriyle ilişkili tarihsel bir tanıklık ve antik mühendisliğin saha kaydıdır.
Kitabe neden İstanbul’da bulunuyor?
1890’daki tahrip girişimi sonrası Osmanlı idaresi korumaya alıp 1891’de İstanbul’a sevk etmiştir. Devlet koleksiyonu statüsündedir.
Yorum Bırakmak İster misiniz?