DOR DÜZENİ VE MİMARİ ELAMANLARI
Dor düzeni Yunan ana karasında gelişmiş olan bir düzendir. Basitlik ve sadelikten yanadır. Kolonizasyon hareketleri ile birlikte Sicilya ve Güney İtalya’ya yayılarak burada revaç bulmuş ve oldukça kullanılmıştır.
Elimizdeki çoğu sağlam örnek İtalya ve Sicilya’da yer almaktadır. Kıta Yunanistan’da özellikle Attika ve Aitolia bölgesinde erken dönemlerde oldukça beğeni toplamış, fakat ion düzeninin oluşumunu tamamlamasıyla birlikte, hantal görünümlü tapınakların yerini ince zarif yapıların yer alması sonucu, kullanımı oldukça azalmış, daha çok stoalar ile bazı resmi yapıların yapımında kullanımına devam edilmiş ve Helenistik dönemde düzenlerin karışmaya başlamasıyla birlikte ince bir yapıya kavuşarak tekrar kullanımına geçilmiştir. Bu dönemden sonra daha çok küçük ve yükseklik gerektirmeyen yapıların yapımında tercih edilen bir düzen olmuştur.
|
Euthynteria ( EÙqunthr…a )Stereobate ( Stereob£thj
Krepis ( Krhp…j )
|
Euthynteria :
Tapınağın toprak altında kalan ve temellerinin üzerine düz bir zemin oluşturmak için yapılmış düzleme verilen addır. Bu zemin üzerine stereobate gelip yerleşmektedir.
Stereobate :
Tapınağın euthynteria düzlemi üzerine yerleşen basamaklı kaide kısmının genel adıdır.
Krepis :
Stereobate’taki basamakların her birine verilen addır.
|
Sütun ,Entasis |
Sütun :
Tapınağın çevresini saran ve üst yapının taşınmasına yarayan taşıyıcı elemanlardan her biridir. Dor düzeninde sütun kaidesizdir ve sadece sütun gövdesi ile üzerine yerleştirilmiş yayvan formlu kendine özgü bir basamaktan oluşur. Dor sütun gövdesinin bir diğer önemli özelliği ise sütun gövdesinde oluşturulmuş ve optik yanılgı kaygılarının göz önünde tutulduğu, sütun gövdesinin uzaktan düzgün görünmesini sağlayan şişkinliktir.
Entasis :
Sütun gövdesinde yer alan ve optik yanılgıları düzeltmek amacıyla yapılmış şişkin görünümün adıdır.
Arris :
Dor sütununda yivler bir birine dar açı ile birleşerek keskin bir sırt oluştururlar ve bu sırta da arris adı verilir.
|
Arris
Dor sütununda yivler bir birine dar açı ile birleşerek keskin bir sırt oluştururlar ve bu sırta da arris adı verilir.
|
Ekhinus :
Dor sütun başlığında yastık şeklindeki elemana verilen addır.
Abakus :
Dor sütun başlığında ekhinus’un üzerine gelen ve kare plaka şeklindeki başlık kısmının adıdır.
|
Ekhinus ( 'Ec‹noj ),Abakus ( 'Abax ) |
Epistylion :
Sütun başlıkları üzerinde yer alan ve baştaban manasına gelen friz bloğuna verilen genel addır. Genelde bezemesiz olarak yapılırken tek bezemeli örneği Assos’taki Athena tapınağının friz bloğudur. Bu bloğa arşitrav da denilmektedir.
Guttae :
Yağmur sularını toplayarak atmaya yarayan ve epistylon’un hemen üzerinde bulunan triglyph’lerin altında yer alan damla şeklindeki elemanların genel adıdır.
Tenia :
Guttaeler ile triglyph-metop frizinin arasında yer alan ince şerit şeklindeki elemana verilen addır.
Triglyph :
Dor düzeninde friz bloğu üzerine gelen ve ahşap mimarinin taşa yansımış şeklini gösteren üçlü hatıl bloğu görüntüsündeki elemana verilen addır. Triglyph’lerin arasında kalan boşluklara ise kare veya dikdörtgen formlu metop adı verilen mimari elemanlar yerleştirilmektedir.
|
Triglyph ,Metop,Mutulus |
Metop :
Triglyph’lerin arasına yerleştirilen ve üzerleri kabartmalarla süslü kare ya da dikdörtgen şekilli elemana verilen addır.
Mutulus :
Saçak altında yer alan ve üzerinde kabara şeklinde guttae’ler bulunan işlevi saçaktan içeri kaçan suyun tapınak cephesine varmadan toplanarak yere yönlenmesini sağlayan ve ahşap mimarideki kabaralı tahta plakaları anımsatan elemana verilen genel ad.
|
Geison ,Sima |
Geison :
Yatay olarak duran saçaklık elemanının adıdır. Corona da denir.
Sima :
Saçağın eğimli kısmına verilen addır. Yatay sima olarak adlandırıldığında ise geison’un üzerindeki aslan başı veya bitkisel akıtaçlarla süslü yağmur oluğu kısmı kastedilmektedir. Bu sebeple antik literatürde her kısım farklı bir adla anılmaktadır. paraiet…dej ¹gemÒnej denildiğinde yükselen simayı, ¹gemÒnej leontokšfaloi’la ise yatay sima ve aslan başlı akıtaçları, paraiet…dej ¹gemÒnej leontokšfaloi da yükselen sima ile yatay simanın birleşimini ifade etmektedir.
|
Antefix ( Antefixum ),Tympanon ,Akroter |
Antefix ( Antefixum ) :
Çatılarda ya tepede mahya kiremitleri üzerinde ya da saçak kenarlarındaki kapama kiremitleri üzerinde yer alan genelde palmet bezemeli süsleme elemanlarının adıdır.
Akroter :
Üçgen şekilli alınlığın tepesinde ve iki kenarında yer alan bazen bitkisel bir bezeme(spiral ve palmet gibi) bazen de küçük heykeller şeklide bulunan süsleme elemanlarının genel adıdır.
Tympanon :
Tapınağın iki kısa kenarında yer alan ve üçgen şekli ile aynı zamanda çatının kiriş yerleşimine de kılavuzluk eden alınlık elemanına verilen addır.
|
Coffer :
Pteroma’nın ve tapınağın içindeki sütunlu galerilerin üzerini kapatan kare şekilli tavan kaplamalarına verilen addır.
|
Coffer :
Pteroma’nın ve tapınağın içindeki sütunlu galerilerin üzerini kapatan kare şekilli tavan kaplamalarına verilen addır.
Yorum Bırakmak İster misiniz?