Header Ads


Herakles Lahti ve Herakles'in On İki İşi

HERAKLES LAHDİ : Perge, İ.S. II.yy.
Küçük Asya(Minor Asia) sütunlu lahitleri grubundandır. Üzerinde Herakles'in on iki işi sahneler halinde anlatılmaktadır.

HERAKLES(Herkules)Herkül
HERAKLES (HERKÜL) LAHDİ Küçük Asya(Minor Asia) sütunlu lahitleri grubundandır. Üzerinde Herakles'in on iki işi sahneler halinde anlatılmaktadır.
Zeus ve Alkmene'in oğludur.  Hera, kocasının bir ölümlüyle kendisine ihanet etmesini içine sindiremez ve bu birleşmeden dünyaya gelen Herakles'ten nefret eder. Bu yüzden Herakles'e cinnet geçirtir, karısını ve çocuklarını öldürtür. Herakles kendine geldiğinde bu günahlarından arınmak ister. Danıştığı Apollon rahibi Kral Eurystheus'un hizmetine girerek günahlardan kurtulabileceğini ve ölümsüz olabileceğini söyler. Hera'nın yandaşı olan kral, Herakles'e birbirinden zor 12 işi buyurur.
Lahit semerdam şeklinde kapaklıdır. Alınlıklarında mezarı koruyan birer Medusa başı yer alır. Tepe ve köşe akroterleri palmet şeklindedir. Kapağın üzeri yassı kiremitlerle süslüdür. Kiremitlerin uzantıları aslan başı çörtenlerle son bulur.Lahdin teknesi üzerinde yüksek kabartma figürler, lahdi çepeçevre dolanan burmalı sütunlar arasına yerleştirilmiştir. Bu sahneler sırasıyla:
 


HERAKLES LAHDİ I. DAR YAN :  
Tam ortada iki sütun arasunda iki kanatlı, öteki dünyayı sembolize eden lahtin kapısı yer alır. Kapının her iki tarafında yas tutan, Frig külahlı Dioskurlar mezara bekçilik etmektedir.
HERAKLES LAHDİ I. UZUN YAN : 
Herakles'in yaptığı 12 işi bu yüzde ve diğer yüzlerde sütunlar arasında tek tek sırasıyla anlatılmaktadır. Herakles ilk sahneden itibaren fizyolojik değişimler gösterir ve yaşlanma süreci sırasıyla izlenebilir. Soldan sağa doğru:
1) Nemea aslanının öldürülmesi.

2) Hydria adlı çok başlı yılanı öldürmesi.
3)
Artemis'e ait altın boynuzlu, tunç ayaklı geyiği yakalaması. 
4)Erymanthos dağında yaşayan yaban domuzunu öldürmesi.
5) Stymphalos gölünde yaşayan insan yiyen kuşları öldürmesi.


HERAKLES LAHDİ II. DAR YAN :  
Ortada Lidya Kraliçesi Omphale yer almaktadır. 6) Kral Augias'ın ahırlarını temizlemesi. 7) Hesperidlerin bahçelerinden altın elmaları çalması.

HERAKLES LAHDİ II. UZUN YAN :

8) Girit Kralı Minos'a ait kudurmuş boğayı, Kral Eurystheus'a götürmesi.
9) Trakya Kralı Diomedes'in insan etiyle beslenen atlarını götürmesi.
10) Amazonların Kraliçesi Hypolite'nin öldürülmesi.
11) Herakles'in Geryoneus'u öldürterek büyük sığır sürülerini Eurystheus'a götürmesi.
12) Kerberos'u getirmesi. 


HERAKLES LAHDİ I. UZUN YAN :
1. Nemean Aslanı'nı öldürüp, derisini yüzmek

İlk görev, Argos yaylasının kuzeyinde, Appeas Dağı yamaçlarında, o ana kadar hiç bir silahın yaralayamadığı Nemea kasabası aslanının öldürülmesi idi. Yol üzerinde, oğlu aslan tarafından öldürülmüş Molorkhos adında fakir bir köylünün evinde kaldı. Zavallının tek koyununu kendisi için kesmesini engeleyerek oğlunun öcünü alacağına söz verdi. Ekhidna ile köpek Orthros’un oğlu olan canavarın gerçekten kılıç, ok, sopa gibi silahlarla öldürülemediğini görünce onu inine sürerek boğdu. Devasa leşini sırtında Mycenae’a kadar taşıdı. İhtiyatlı bir adam olan Kral onu kent kapısından içeri almadı; yeni yönergelerini uzaktan seslenerek verdi.


HERAKLES LAHDİ I. UZUN YAN :
2. Lerna gölündeki Hydra'yı öldürmek

İkinci olarak, Argos’un güneyine gidip, Ekhidna ile Typhon’un kızı olup, burada Lerna bataklığında yaşayan Hydra isimli, köpek bedenli, dokuz yılan başlı bir canavarın öldürülmesi görevi verildi. Herakles, Athena’nın verdiği bilgiye uyarak ateşli oklarla su yılanını bataklığından çıkardı; ama canavarın öldürülmesi olanaksız görünüyordu; çünkü başlardan biri ölümsüzdü; diğerlerinin de yok edilmesi pratikte olanaksızdı; Herakles bu başlardan birini kestiğinde yerine iki yeni baş hasıl oluyordu. Bu konuda imdadına ikiz kardeşi Iphikles’in oğlu Iolaus yetişerek, ona kızgın bir dağlama demiri getirdi. Herakles, canavarın bir başını keser kesmez bu demirle kesiği dağlayıveriyordu. Sona kalan ölümsüz başı ise büyük bir itina ile Eleon yolu üzerindeki ağır bir kayanın altına gömdü.



HERAKLES LAHDİ I. UZUN YAN :
3. Artemis'in kutsal hayvanlarından Kyreneia Geyiği'ni yakalamak
Üçüncü işi, Artemis’e adanmış olup Kerynitia ormanlarında yaşayan altın boynuzlu bir erkek geyiği canlı olarak Krala getirmekti. Onu kolayca öldürebilirdi ama canlı getirmek üzere takibe alıp sonunda bir ağ ile yakalaması tam bir yılını aldı. Yolda karşılaştığı Artemis, kendisine adanmış geyiği öldürdüğü için onu azarladı; o da pişmanlık sınavı gereği yaptığı bu iş için özür diledi.


HERAKLES LAHDİ I. UZUN YAN :
4. Erymanthian dağında yaşayan büyük yaban domuzunu ağla tutmak

Dördüncü olarak, Erymanthus Dağındaki ininde ömrünü geçiren, Psophis köylülerinin hasadını tahrip eden koca bir yaban domuzunu ele geçirecekti. Yolda Lapith toplulukları arasından geçerken Silenos’un oğlu Kentauros Pholos’un evinde konuk kaldı. Burada karşılıklı içtikleri çok yıllanmış şarabın kokusunu duyup gelen başka Kentauroslarla yapılan kavgada, birçok Kentauros yanında çok yakın arkadaşı Kheiron’u da Hydra’nın zehirli kanına bulaşmış oku ile kazala yaraladı. Ölümsüz Kheiron ne ölebiliyor ne de acısı diniyordu; çaresiz kalarak ölümsüzlükten vazgeçmek zorunda kaldı. Ev sahibi Pholos da zehirli oklardan birini ayağına düşürerek canını yitirdi. Derin bir üzüntüye kapılan Herakles büyük bir hırsla domuzun peşine düştü; durup dinlenmeden onu kovaladı; sonunda bitkin düşen hayvanı yoğun kar yığınlarına sürükleyerek tuzağa düşürüp yakaladı.

HERAKLES LAHDİ I. UZUN YAN :
5.  Stymphalos'da yaşayan ve o bölgedeki insanların rahatını kaçıran kuşları Athena'nın yardımıyla kovmak

Sırada, Arkadia’da yalçın dağlarla çevrili vadideki kent Stymphalos’daki, halkın başına bela olan, çekirge sürüsü gibi kalabalık, gagaları, pençeleri tunçtan, tüylerini ok gibi fırlatan kuşların (Ornithes Stymphalides) sürülmesi ya da itlafı vardı. Onları da Athena’nın verdiği, Hephaistos yapısı bir çift kastanyet’in çıkardığı korkunç gürültülerle kaçırttı ve Tanrıça ile birlikte vurmaya başladılar.
  
HERAKLES LAHDİ II. DAR YAN :
6. Augias'ın ahırlarını bir günde temizlemek (iki büyük ırmağın yataklarını değiştirip ahırlardan geçirerek)

Beşinci işi, Elis hükümdarı Augeias’ın, otuz yıl boyunca temizlik görmediği için çıkardığı murdar kokulardan yanına hiç yaklaşılamayan bin büyük başlık hayvanın barındığı ahırlarını bir günde temizlemekti (bugün batı dillerinde çok bakımsız bırakılan ahırlara “Augeian ahırları” benzetmesi yapılır). Herakles ahırların konumuna göre ters yönlerdeki Alphaeos ve Peneios denilen iki ırmağın yataklarını çevirip ahırlara sevk ederek korkunç bir girdap yarattı ve ahırlar bir anda temizlendi. Bunu yapmadan önce, hizmeti karşılığı kendisine sürünün onda birini bağışlama sözü vermiş olan hükümdar, bu işin zaten Herakles’in görevi olduğu gerekçesi ile sözünden döndü; Herakles’in ısrarı ve anlaşmazlığın mahkemeye görülmesini talep etmesi üzerine hem onu hem de ona arka çıkan oğlu Phyleus’u Elis’den kovdu.
  
HERAKLES LAHDİ II. DAR YAN :
7. Hesperidler'in altın elmalarını getirmek

O ana kadar geçirdiği en çetin sınav, nerede olduğunu bilmediği Hesperid Bahçelerinin Altın Elmalarını getirmek olan onbirincisi olmuştu. Düşüncesine göre en kestirme yol elmaları, Hesperidlerin babası, sırtında Gökkubbeyi taşıyan, Atlas’dan istemekti (Atlas’ın sözcük anlamı da yük taşıyan, tahammül eden, cesaret eden’dir). Bunun için ona, elmaları getirmek üzere ayrıldığında Gökyüzünün yükünü kendisinin devralması gibi cazip bir öneri de sundu. Atlas döndüğünde, elmaları ona vereceğine kendisinin Eurystheus’a kendisinin götüreceği için yükü bir süre daha tutması gerektiğini söyledi. Bu köylü kurnazlığına çok bozulan Herakles de bir oyuna başvurdu: “O zaman, çok ağrıyan kulunçlarıma bir masaj yap da yükü daha rahat taşıyayım.” dedi; bereket Atlas çok böndü, masaj yapmak üzere elmaları yere bırakır bırakmaz Herakles de kendi yükünü devirip, elmaları aldı, kaçtı.

HERAKLES LAHDİ II. UZUN YAN :
8. Girit'e gidip Poseidon'un Minos'a verdiği azgın Girit Boğası'nı getirmek

Poseidon’un Girit kralı Minos’a kurbanlık olarak verdiği fakat olağanüstü güzel olduğu için kurban etmeye kıyamadığı boğaya Kraliçe Pasiphae’nın aşık olmuş ve birlikteliklerinden Minotauros’un doğmuştu. Poseidon buna öfkelenmiş Minos’a armağan ettiği boğayı korkunç bir canavar haline getirdi. Herakles’e verilen yedinci iş bu boğanın yakalanması idi. Herakles boğayı gemiye bindirip Mykenae’ya getirmiş ancak kral Eurytheus boğayı Hera’ya adayıp salıvermiştir.

HERAKLES LAHDİ II. UZUN YAN :
9. Troya kralı Diomedes'in insan eti yiyen kısraklarını yakalamak

Tydeus’un oğlu, Troya savaşının Akalı kahramanlarından Trakyalı Kral Diomedes’ insan yiyen kısraklarını getirme işini, önce bu yiğidi öldürerek halletti; sahiplerini yitirince uysallaşan hayvanları yönetimine aldı.



HERAKLES LAHDİ II. UZUN YAN :
10. Amazonlar kraliçesi Hippolyta'dan kemerini almak

Amazonlar savaşçı kadınlar topluluğudur. Savaş sırasında kolaylıkla yay çekebilmek için bir memelerini keserlermiş; bundan dolayı “A-Mazon = Memesizler” adını almışlar (A-mazos=memesiz). Onlara savaşçı niteliği kazandıran da Ktaliçeleri Hippolyta’nın tılsımlı kuşağı imiş. Herakles’in dokuzuncu görevi bu kuşağı, Eurystheus’un kızı Admete’ye sunmak üzere getirmek olmuş. Kraliçenin nazik konukseverliği sayesinde bu iş kolaylıkla kotarılıyormuş ki; bu başarılarından deliye dönen Hera, Amazonları Herakles’in, gemisini ziyarete gelmiş kraliçelerini kaçıracağı fesadı ile kışkırtmış. Amazonlar kıyıya doğru saldırıya geçince, Herakles bu saldırının Hippolyta’nın emriyle yapıldığını zannederek zavallı kadını hemen öldürmüş; diğerlerini de püskürterek denize açılmış.

 HERAKLES LAHDİ II. UZUN YAN :
11. Okeanos'un bir adasında bulunan 3 gövdeli dev Geryoneus'un sığırlarını çalmak

Onuncu macerası, Akdeniz’in batı ucundaki Erythia adasında yaşayan üç bedenli, dört kanatlı canavar Geryoneos’un (adının sözlük anlamının, dehşet saçan sesler çıkardığı için “uluyan” ya da “Yeryüzündeki Orion” olduğu sanılıyor) çaldığı büyük baş sürüsünü geriye almak oldu. Adaya yaklaştığı sırada boğazın iki yakasında (Septe ve Cebelitarık bölgelerinde) dimdik yükselen Abila ve Kalpe tepelerini görmüştü; bu gezinin anısı olarak bu tepelere “Herakles’in Sütunları” denilen sütunları dikti.


HERAKLES LAHDİ II. UZUN YAN :
12. Hades'in ölüler ülkesini koruyan Cerberus adlı köpeği yeryüzüne çıkarmak

Sonuncu sınav ise hepsine tüy dikti. Theseus’u “Bellek Yitimi Koltuğu”ndan kurtardığı Yeraltı Dünyasına gidecek, üç kafalı köpek Kerberus’u getirecekti. Hades, ona silahsız olması kaydı ile giriş izni verdi. O da sadece elleri ile köpeği yakalayıp Mykenae’a kadar taşıdı


KAYNAKÇA: Kayseri Arkeoloji Müzesi
1930 yılında Hunat Hatun Medresesi'nde kurulmuş, 1969 yılında Gültepe Mahallesi, Kışla Caddesi'nde yeni yapılan bugünkü binasına taşınmıştır. Eserler kronolojik bir düzen içerisinde iki büyük salon ve bahçede sergilenmektedir.
Birinci salonda; ilkin Eski Tunç Çağı'nın boyalı ve boyasız seramikleri ile su mermeri (alabastron) idollerinden örnekler, sonra da Kültepe kazılarında elde edilen Assur Ticaret Kolonileri Çağına ait eserler tipolojik olarak sergilenmektedir.
Bunların arasında çivi yazılı tabletler, pişmiş topraktan yapılmış yuvarlak, gaga ve yonca ağızlı testiler, çömlekler, vazolar, meyvelikler, kantharoslar, hayvan biçimli içki kapları (rython), kalıplar, madeni eşyalar, damga-silindir mühür ve mühür baskıları sayılabilir. Aynı salonun güney bölümünde Geç Hitit Çağının taş heykelleri ve hiyeroglifli stelleri bulunmaktadır.
Kayseri İli, Merkez Melikgazi İlçesi, Gültepe Mahallesi Kışla Caddesi No: 2'de yer alır. Müze inşaatına 1965 yılında başlanmış olup 26 Haziran 1969 yılında teşhir ve tanzim çalışmaları bitirilerek hizmete açılmıştır.
Müze, 8704 m²lik bahçesi içerisinde 580 m²lik iki katlı bir kullanım alanı üzerine oturmaktadır. Bina iki büyük salon, bir koridor ve çalışma odaları ve depodan oluşmaktadır.
Günümüzde tamamı arkeolojik eserlerden oluşan müzedeki eserlerin teşhir ve tanziminde, eldeki imkanlar ölçüsünde kronolojik bir düzen gözetilmiştir; eserler iki büyük salon ve bahçede sergilenmektedir. Buna göre 1. salonun girişinde Eski Tunç Çağının boyalı ve boyasız seramikleri ile mermer (alabastron) idollerden örnekler verilmektedir. Salonun devam eden bölümünde Kültepe'de açığa çıkarılan Asur Ticaret Kolonileri devrine ait eserler, tipolojik olarak sergilenmektedir. Bunlar arasında çivi yazılı tabletler, pişmiş topraktan yapılmış yuvarlak gaga ve yonca ağızlı testiler, çömlekler, vazolar, meyvelikler, silindir ve damga mühürler, hayvan biçimli içki kapları (ryton), madeni eşyalar ve kalıplar önemli bir yer tutar. Aynı salonun güney bölümünde Geç-Hitit Devrine ait taş heykelleri ve hiyeroglifli steller bulunmaktadır.
II. salona geçiş koridorunda Firig Çağının boyalı ve boyasız seramikleri teşhir edilmektedir.
II. salonda ise; Hellenistik-Roma ve Bizans çağlarının Kayseri çevresinde bulunmuş eserleri, Beştepeler-Garipler Tümülüsü'nden çıkarılan mezar hediyeleri ile Herakles-lahti ve urnalar sergilenmektedir.
Bahçede; Hellenistik, Roma ve Bizans çağlarının mermer heykelleri mezar stelleri, lahitler ve pişmiş topraktan iri küpler açıkta sergilenmektedir.

Hiç yorum yok

www.arkeoloji.biz. Blogger tarafından desteklenmektedir.