Arkaik Dönem Heykeltraşları

Arkaik Dönem Heykeltıraşları

Arkaik dönem heykeltıraşları hakkındaki bilgilerimiz üç farklı kaynaktan edinilmektedir. Bu kaynaklar; ele geçen eserler üzerindeki sanatçı imzaları, antik kaynaklarda özellikle Plinius ve Pausanias’ın eserlerinden edinilen bilgiler ve sanatçıların imzaladıkları eserlerin stilistik açıdan karşılaştırılması temeline dayalıdır. 

Elbette ki bu kaynaklar içerisinde en güvenilir olanı ise sanatçıların imzaladıkları eserlerden elde edilen bilgilerdir. Ancak, bu dönem içerisinde eserleri üzerinde imzasını ekleyen sanatçıların sayısının da az olması bu kaynakların sınırlı kalmasına neden olmaktadır. Bunların yanı sıra hem bir eser üzerinde imzası bulunan hemde antik kaynaklarda adı geçen tek arkaik dönem heykeltıraşı ise Endoios’tur[1].

Yetersiz yazılı kaynakların, arkaik dönem heykeltıraşları hakkında sağladığı sınırlı bilginin yanı sıra bu dönem içerisinde eser veren atölyeleri ve bu atölyelerin yer aldığı kent devletleri hakkındaki bilgilerin de sınırlı olmasına neden olmaktadır. Bu açıdan bakıldığında, arkaik döneme tarihlenebilen eserlerin yoğun olarak bulunduğu Attika bölgesi ve Atina ön plana çıkmaktadır. Atina ve yakın civarından ele geçen üç yüze yakın arkaik dönem heykel olmasına rağmen heykeller üzerindeki imzalarından yola çıkılarak otuz yedi heykeltıraşın eser verdiği bilinmektedir. Bu imzaların yirmi üç tanesi akropolisden ele geçen eserlerde geri kalan 14 tanesi de akropolisin dışından ele geçen eserler üzerinde bulunmaktadır[2]. Bu verilerin yanı sıra Atina’dan ve yakın civarından ele geçen bu imzalı eserlerdeki isimlerin ve sanatçıların tamamının attik kökenli olmadıkları görülmektedir. Ele geçen ve özellikle mezar anıtları üzerinde yer alan yazıtlardan en az bir tanesinin  Paros’lu olan Aristion isimli bir sanatçının yaptığı bilinmektedir. Bunun yanı sıra akropoliste bulunan eserler üzerindeki imzalarda adı geçen Khios’lu Arkhermos ve Aegina’lı Kalon’un varlığı da dikkat çekicidir. Aynı zamanda Pythis, Miletos’dan Bion ve Samos Lakonialı Gorgias isimli sanatçılarında da eserlerinin bu alanda bulunduğu görülmektedir[3].  

Bunların yanı sıra Atina akropolisinde ele geçen eserlerin antik kaynaklar yolu ile sanatçılara ve ailelerine atfedildikleri görülmektedir. Özellikle Khios’lu olduğu bilinen ve Melas isimli bir heykeltıraşlar başlayan ve onu takip eden Mikkiades, onun oğlu, Archermos, ve onun oğulları Baupalos ve Athenis ile devam eden hanedanlığa ait bütün bu heykeltıraşların İ.Ö. 6. yüzyılda eser verdikleri bunların içerisinden en azından Archermos’un yazıtlarla doğrulanan bilgiler ışığında hem Atina akropolisinde hem de Delos’da eser verdiği bilinmektedir.  Aynı şekilde Atina’da eser veren Gorgias’ın Sparta kökenli olduğu ve arkaik tarzda verdiği eserleri için Samos’da bulunan bir atölyede eğitim aldığı bilinmektedir. Gorgias’ın yanı sıra Pausanias tarafından aktarılan bilgilerden öğrenildiğine göre Endoios’u Atinalı olarak tanıtmasına ve Atina’da eser veren bir heykeltıraş olmasına rağmen Endois’un Ionia’lı belki de Samos’lu olduğu ve Samos’daki atölyelerde çalışarak deneyim kazandığı düşünülmektedir[4].

Bu örneklerin yanı sıra Theokydes, Akousilos ve Diodorus Siculus bronz bir Apollo heykelinin yapımında birlikte çalışan, Samos ve Ephessos’lu oldukları bilinen Telekles ve Thedoros isimli heykeltıraşlar hakkında bilgiler vermektedir[5]. Attika ve Atina bölgesinden ele geçen eserler üzerindeki yazıtlar ve antik kaynaklardan edinilen bilgilerin yanı sıra adalardan ve batı Anadolu’dan ele geçen eserler üzerinde de yer alan yazıtlar bu alanda eser veren heykeltıraşlar ve atölyeler hakkında bilgi edinmemizi sağlamaktadır. Bunlar arasında, Naksos’lu Euthykartides isimli bir heykeltıraşın Delos’da yaptığı kuros heykelini hem bağışçı hem de heykeltıraş olarak imzaladığı görülmektedir[6]. Euthykartides’in yanı sıra Delphi’deki Kleobis ve Biton heykellerini imzalayan [----]medes (olasılıkla Polymedes) isimli heykeltıraş, Didyma’lı Terpsikles ve Eudemos, Samos’tan Rhoikos, Telekles, ve Thedoros, Delos’tan Archermos, Boetoia’dan Orchomenos gibi heykeltıraşların eserlerinin büyük çoğunluğu Atina ve Attika bölgesinden ele geçmiş olmalarına rağmen Batı Anadolu ve adalar kökenli heykeltıraşlar olmaları dikkat çekicidir[7].

---

[1] Ridgway, 1977: 284. 

[2] Ridgway, 1977: 285.

[3] Ridgway, 1977: 286.

[4] Ridgway, 1977: 287.

[5] Ridgway, 1977: 288.

[6] Ridgway, 1977: 295.

[7] Ridgway, 1977: 296.

Daha detaylı  anlatımı  ve diğer Arkeoloji ile ilgili ders anlatımlarını, çalışmaları bulabilirsiniz.

Arkeoloji ile ilgili her şey

Arkeoloji.Biz