HELENİSTİK DÖNEM ANADOLU TAPINAKLARI "Messa Aphrodite Tapınağı "

Messa Aphrodite Tapınağı

• Lesbos Adası'ndaki Aphrodite Tapınağı ilk kez R. Koldewey tarafından keşfedilmiş ve 1890 yılında bilim âlemine tanıtılmıştır. Daha sonra B. Petrakos tapınakta kazı yapmış ve aralarında bir Ion başlığı da bulunan birkaç mimari parçayı daha gün ışığına çıkartmıştır. Son olarak M. Pfrommer tapınağın mimari bezemeleri hakkında bir çalışma yapmıştır.

• Tapınak, yeni İon tapınaklarının belki de en erken tarihlilerinden birisidir. M. Pfrommer tapınağı mimari bezemelerine göre I.Ö. 3. yüzyılın ortalarına, F. Rumscheid İ.Ö. 340–320 arasına tarihlemektedirler. W. Hoepfner ise, yapıda kullanılan bazı tekniklerin bu tarihler için söz konusu olamayacağından hareketle, tapınağı İ.Ö. yaklaşık 300 civarına yerleştirmek istemektedir.

• Tapınağı bizim açımızdan ilginç hale getiren özelliği pseudodipteros plana sahip olmasıdır. İon düzeninde 8x14 sütuna sahip olan tapınak, 40 metreden kısa olup, yaklaşık 22,214 x 39,974 metre bir stylobata sahip¬tir. Tapınağın bu küçük boyutu oldukça şaşırtıcıdır. Yapı iki krepis üzerinde yükselmektedir. İnşasında kireç taşı kullanılmıştır. Sella, pronaos, naos ve opisthodomos olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Bu düzen¬lemede dikkati çeken en önemli unsur, derin naosa karşın pronaosun Dor tapınaklarında olduğu gibi opisthodomos ile aynı derinlikte olmasıdır. Sella 14,91 x 32,67 m. ölçülerindedir. Sütun alt çapı 1,04 metre, sütun aralıkları ise 2,96 metredir. Bunların birbirleri arasındaki oran ise 1:1,82= 5,9’dur.

• 24 yive sahip olan sütunlar Anadolu-İon tarzındaki kaideler üzerindedir. Ion başlığı bulunan sütunların üst bitiminde, başlığa geçişte bir astragal dizisi bulunmaktadır. Üst yapı üç fascialı bir arşitrav, kabartma bulunmayan ancak yeri belirlenen friz, diş sırası ve rankeli bir İon kymationu ile biten simadan oluşmaktadır. Geison Lesbos kymationu, sima lotus-palmetler ile süslenmiştir.

Aphrodisias Aphrodite Tapınağı

• Bir Karia kenti olarak kabul edilen Aphrodisias, Menderes Vadisi'nin doğu ucunda yer almaktadır. Kentte bulunan Aphrodite Tapınağı, orta büyüklükte, Ion düzeninde inşa edilmiş pseudodipteros tasarlı bir yapıdır.

• Tapınak, yeni bulunan bir belgeye göre Geç Hellenistik dönemde inşa edilmiştir. Hadrian döneminde ise tapınağın etrafı özenle yapılmış bir temenosla çevrilmiştir. İ.S. 5. yüzyılda ise bir bazilikaya dönüştürülmüştür.

• Dört basamaklı bir stylobat üzerinde yükselen tapınak, 8x13 sütuna sahiptir. Pronaos iki sütun ile in antistir. Peristasisinde 14 sütun, İon başlıkları ile birlikte hâlâ ayakta durmaktadır. Merkezi sütun açıklığı diğer tapınaklar göz önünde bulundurulursa, çok azdır. Alt çapa göre sütun aralıklarının oranı: normalde 1,08: 1,51 = 1: 1,4 = 5: 7; merkezi aralıkta 1,08: 1,81 = 1: 1,66 = 3: 5.

• Tapınak üç bölümden oluşmaktadır. Derin olmayan bir pronaos ve ikiye bölünmüş bir naosa sahiptir. Arkada opisthodomosa yer verilmemiştir.

Arkeoloji ile ilgili herşey...

Arkeoloji.Biz