HERMOGENES KİMDİR: Vitruvius’un De Architectura’sında

HERMOGENES

Vitruvius’da Hermogenes

İçindekiler

1. Kısa Özet
2. Kronoloji
3. Karşılaştırma Tablosu
4. Görsel Yer Tutucular
5. Vitruvius Alıntıları
6. Değerlendirme ve Oran İlkeleri
7. Sık Sorulan Sorular

Kısa Özet

Hermogenes, Hellenistik Çağ’ın seçkin mimarlarından biri olarak pseudodipteros planın kuramsal/uygulamalı geliştiricisi ve eustylos sütun aralığı ilkesinin savunucusudur. Vitruvius’un De architectura’sında Magnesia’daki Artemis Tapınağı ve Teos’taki Dionysos Tapınağı bağlamında ayrıntılı biçimde anılır.

Magnesia  Artemis Leukophryene Tapınağı

Kronoloji (yaklaşık)

• İ.Ö. 3. yy sonu – 2. yy başı
  Hermogenes’in etkinlik dönemi (bilimsel tartışma konusu; Priene yazıtı ve Vitruvius verileriyle çerçevelenir).
• İ.Ö. 2. yy ilk çeyreği
  Priene’de bulunan adak yazıtında “Harpalos oğlu Hermogenes”e atıf (Berlin Pergamon Müzesi, No: 207).
• İ.Ö. 30 civarı
  Vitruvius, De architectura’yı kaleme alır; Hermogenes’i pseudodipteros ve eustylos bağlamında örnek gösterir.

Karşılaştırma Tablosu

Tapınak Planı: Dipteros vs. Pseudodipteros

Öğe	Dipteros	Pseudodipteros
Peristasis	Çift sıra sütun	İç sıra kaldırılmış, tek sıra
Pteroma (yürüyüş alanı)	Daha dar	Daha geniş (Hermogenes’in vurgusu)
Maliyet/İşçilik	Yüksek	Daha düşük (38 sütun tasarrufu vurgulanır)
Örnek	—	Magnesia Artemis Tapınağı (Vitruvius)

Sütun Aralığı: Beş Sınıf (Vitruvius)

Sınıf	Tanım	Aralık (alt çap ×)
Pyknostylos	Kapalı dizin	1 ½
Systylos	Dar dizin	2
Eustylos	Rahat/uyumlu	2 ¼ (orta aks: 3)
Diastylos	Geniş dizin	3
Araeostylos	Çok açık dizin	3 ½

Mimari Düzen Karşılaştırması

Ölçüt	Dor	İon	Korinth
Sütun gövdesi	Entasis belirgin, yiv uçları keskin	Entasis zayıf/ yok; yivler arasında şerit	İon’a benzer, daha süslü
Başlık	Basit, ekhinus–abacus	Volüt, ovolo, kanalis	Akanthus yapraklı abartılı taç
Epistylion/Friz	Trigliph–metop	Fascia + kabartmalı friz	Genelde zengin süsleme
Hermogenes’in yaklaşımı	Eleştirir (uyumsuzluklar)	Tercih eder (eustylos)	—

Görsel Yer Tutucular

📐 Magnesia Artemis Tapınağı — plan şeması (yer tutucu)

🏛️ Teos Dionysos Tapınağı — restitüsyon (yer tutucu)

🧭 Pseudodipteros vs. Dipteros — diyagram (yer tutucu)

📏 Eustylos aks aralıkları — şema (yer tutucu)

Not: Yer tutucuların yerine kendi görsellerinizi aynı sırada ekleyebilirsiniz. Erişilebilirlik için her görsele kısa, açıklayıcı bir alt metin verin.

Vitruvius Alıntıları

“Pseudodipteros … Magnesia’da Hermogenes’in Diana tapınağında görülebilir.” (3.2.6)

Vitruvius, De architectura

“En beğenilen sınıf … eustylos: genel giriş rahatlar, pteroma genişler.” (3.3.6)

“Dipteros’un iç sırasını kaldırıp masrafı düşürürken görkemi korumuştur.” (3.3.8)

“Dor tapınaklarındaki uyumsuzluklar … Hermogenes İon’a dönmüştür.” (4.3.1)

Değerlendirme ve Oran İlkeleri

Hermogenes, tapınak çevresinde dolaşılabilirliği (pteroma) ve perspektif etkisini güçlendirmek için pseudodipteros şemasını, oran–uyum içinse eustylos aralıklarını öne çıkarır. Eustylos’ta normal aks aralığı ≈ 2¼ alt-çap; ön/arka orta aks ≈ 3 alt-çaptır.

Sık Sorulan Sorular

Hermogenes nerelidir? Priene mi, Alabanda mı?

Antik kopya farklılıkları tartışma yaratmıştır; arkeolojik veri seti Priene bağlantısını güçlendirir. Alabanda’da Apollon tapınağı varken, Magnesia’da Artemis tapınağı bulunur; bu eşleşme Vitruvius pasajlarının Priene lehine okumasını destekler.

Pseudodipteros’un pratik avantajı nedir?

İç sütun sırasını kaldırarak pteromayı genişletir, maliyet ve işçiliği azaltır, tören/kalabalık barındırma kapasitesini artırır.

Neden eustylos tercih edilir?

Görsel uyum ve dolaşım rahatlığı sağlar: genel akslarda 2¼, orta akslarda 3 alt-çap açıklık; giriş–yaklaşım etkisi güçlenir.

Dor düzenine Hermogenes neden mesafelidir?

Vitruvius’a göre lacunaria ve triglif düzeninin oran/simetrisine dair “uyumsuzluklar” üretmesi sebebiyle; bu yüzden aynı malzemeyle İon’a döndüğü anlatılır.

Teos Dionysos Tapınağı nasıl sınıflanır?

Vitruvius, Teos’ta Dionysos’a adanmış bir hexastylos örnekten söz eder; Hermogenes’in eustylos kurallarıyla ilişkilendirilir.